เลือกเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อให้ตรงใจ เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง vs แนวนอน แบบไหนตอบโจทย์การใช้งานที่สุดสำหรับคุณ?

ในกระบวนการฆ่าเชื้อ (Sterilization) การเลือกใช้ ‘เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อ’ (Autoclave) ที่เหมาะสมถือเป็นหัวใจสำคัญในการรักษามาตรฐานความปลอดภัย และเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงานภายในห้องปฏิบัติการ

เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อ (Autoclave) จะทำหน้าที่ในการกำจัดเชื้อจุลชีพ ทั้งแบคทีเรีย เชื้อรา และสปอร์ ด้วยไอน้ำแรงดันสูง เพื่อให้มั่นใจว่าวัสดุ อุปกรณ์ หรือของเหลวที่ผ่านกระบวนการนี้จะปลอดเชื้อ พร้อมใช้งานในขั้นตอนต่อไป โดยไม่เสี่ยงต่อการปนเปื้อน

ในปัจจุบัน เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อที่นิยมใช้ในห้องปฏิบัติการกันมากที่สุดมีอยู่ 2 ประเภท ได้แก่

เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง (Vertical Autoclave)
เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ (Benchtop Horizontal Autoclave)

เครื่องทั้งสองแบบนี้ ถูกออกแบบมาเพื่อตอบโจทย์ความต้องการที่แตกต่างกันในแต่ละสภาพแวดล้อมการทำงาน ไม่ว่าจะเป็นในห้องปฏิบัติการ โรงพยาบาล หรือศูนย์วิจัย ซึ่งในบทความนี้ เราจะพาทุกท่านมาทำความเข้าใจถึงความแตกต่างด้านโครงสร้างและการใช้งาน, ข้อดีและข้อจำกัดของเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแต่ละประเภท รวมถึงแนวทางในการเลือกเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อให้เหมาะสมกับลักษณะงานของคุณ

	เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง (Vertical Autoclave)	เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ (Benchtop Horizontal Autoclave)
ทิศทางการบรรจุวัสดุ	– เครื่องได้รับการออกแบบให้ใส่วัสดุจากด้านบน (Top Loading) – เป็นห้องฆ่าเชื้อทรงกระบอกตั้งขึ้นด้านบน	– เครื่องได้รับการออกแบบให้ใส่วัสดุจากด้านหน้า (Front Loading) – เป็นห้องฆ่าเชื้อแบบแนวนอน
ขนาดและพื้นที่ติดตั้ง	– ต้องการพื้นที่ในแนวสูงที่มากกว่า แต่ใช้พื้นที่พื้นน้อยกว่า	– สามารถวางบนโต๊ะในห้องปฏิบัติการได้ เหมาะกับสถานที่ที่มีพื้นที่จำกัด
การใช้งาน	– เหมาะสำหรับงานที่ต้องฆ่าเชื้อวัสดุปริมาณมากในรอบเดียว เช่น ขวดทรงสูง วัสดุเพาะเลี้ยงเชื้อ หรือของเหลวในปริมาณมาก	– เหมาะสำหรับงานที่ฆ่าเชื้อวัสดุหรือตัวอย่างที่มีปริมาณน้อยถึงปานกลาง

ข้อดีและข้อจำกัดของเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแต่ละประเภท

	เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง (Vertical Autoclave)	เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ (Benchtop Horizontal Autoclave)
ข้อดี	– มีความจุขนาดใหญ่ – สามารถฆ่าเชื้อวัสดุได้ในปริมาณมาก – ใช้พื้นที่พื้นน้อย แม้จะสูงแต่สามารถจัดวางให้ประหยัดพื้นที่ได้ดี	– มีขนาดกะทัดรัด เหมาะสำหรับพื้นที่จำกัด – สามารถวางได้บนโต๊ะหรือเคาน์เตอร์ได้ – บรรจุวัสดุได้สะดวกกว่าด้วยระบบเปิดด้านหน้า ช่วยลดการยกของหนัก – รอบการฆ่าเชื้อที่รวดเร็ว ประหยัดเวลา
ข้อจำกัด	– ต้องยกของขึ้นจากด้านบน ซึ่งอาจไม่สะดวก หากวัสดุมีน้ำหนักมาก – ใช้เวลาในการจัดเตรียมและขนย้ายวัสดุมากกว่าเครื่องแบบแนวนอน	– มีความจุน้อยกว่า บางครั้งไม่สามารถใช้พื้นที่ในห้องนึ่งฆ่าเชื้อได้อย่างเต็มที่ – ไม่เหมาะกับการฆ่าเชื้ออุปกรณ์ขนาดใหญ่ หรือของเหลวปริมาณมาก

ปัจจัยในการพิจารณาเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อที่เหมาะกับงาน

ปริมาณวัสดุที่ต้องฆ่าเชื้อในแต่ละรอบ

รองรับความจุสูง และสามารถทำงานได้ต่อเนื่องในรอบเดียว –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง
ฆ่าเชื้ออุปกรณ์จำนวนน้อย ต้องการความสะดวกและรวดเร็ว –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ

พื้นที่ติดตั้งในห้องปฏิบัติการ

ห้องมีพื้นที่แนวราบจำกัด แต่มีพื้นที่แนวสูงมากพอ –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง
ห้องมีพื้นที่บนโต๊ะปฏิบัติงานหรือเคาน์เตอร์ว่าง –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ

*** ควรตรวจสอบระยะเปิดฝา (ด้านบน/ด้านหน้า) และตำแหน่งการระบายน้ำ เพื่อให้ติดตั้งได้สะดวกที่สุด ***

ประเภทของงานที่ต้องใช้

งานวิจัยทางจุลชีววิทยา, เคมี, การเพาะเลี้ยงเซลล์ –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวตั้ง
งานคลินิกทั่วไป, ทันตกรรม, ห้องปฏิบัติการขนาดเล็ก –> เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อแนวนอนแบบตั้งโต๊ะ

งบประมาณและค่าบำรุงรักษา

*** เครื่องควรได้รับการดูแลอย่างสม่ำเสมอ เพื่อยืดอายุการใช้งานและคงประสิทธิภาพสูงสุด ***
(เช่น การตรวจสอบซีล ฝา และระบบระบายน้ำ เป็นต้น)

ดังนั้น การเลือกเครื่องนึ่งฆ่าเชื้อจึงไม่มีแบบไหน “ดีที่สุดสำหรับทุกคน” แต่มีแบบที่ “เหมาะที่สุดสำหรับงานของคุณ”

ทั้งสองแบบต่างให้ผลลัพธ์การฆ่าเชื้อที่ปลอดภัยและเชื่อถือได้ เพียงแต่ตอบโจทย์ต่างกันตามลักษณะงานที่ต่างกัน

หากคุณยังไม่แน่ใจว่าจะเลือกเครื่องแบบไหนดี พวกเรา CG Scientific พร้อมให้คำปรึกษา และช่วยเหลือคุณให้สามารถเลือกเครื่องมือที่เหมาะที่สุดสำหรับคุณ เพราะการเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสม ไม่เพียงแค่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน แต่ยังเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุดสำหรับห้องปฏิบัติการของคุณ